موسسه حقوقی و آموزشی فرهنگ تفاهم

۰۲۱-۵۴۷۶۴​

۰۲۱-۵۴۷۶۴​

برای مشاوره حقوقی آنلاین با ۰۹۱۲۰۴۷۷۱۱۶ تماس حاصل نمایید

دعوای مزاحمت از حق
دعوای مزاحمت از حق

دعوای مزاحمت از حق

امروزه یکی از دعاوی رایج در دادگاه ها دعواهای تصرف و علی الخصوص دعوای مزاحمت از حق است. به لحاظ کاربرد و اهمیتی که در جامعه و حقوق افراد دارد و باعث می شود که اشخاص از حق مالکیت خودشان به بهترین نحو استفاده کنند لازم است که به آن پرداخته شود.

ما نیز در این نوشتار قصد داریم به بررسی دعوای مزاحمت بپردازیم. دعوای مزاحمت یکی از انواع دعواهای تصرف است .لذا دعاوی تصرف به سه دسته تقسیم می شوند:

●       دعوای تصرف عدوانی

●       ممانعت از حق

●       مزاحمت از حق

 تصرف عدوانی چیست؟

هر شئ اعم از منقول یا غیر منقول که تحت تصرف و استیلاء شخص قرار دارد نشان دهنده این است که این شئ از آن اوست و مدعی باید برای بدست آوردن و تصرف شئ که نزد دیگری می‌باشد صرفاً می‌تواند اقامه دعوی و از ادله ی اثبات دعوی در صورت وجود استفاده کند تا مرجع قضایی حکم به نفع او دهد و او را به  عنوان مالک و متصرف حقیقی آن شئ یا حق بشناسد.

ید چارچوب مشخص و محدودی ندارد بلکه عامل اصلی در تشخیص آن عرف است و مفاد قاعده این است که استیلا و سلطه فرد بر شئ،مثبت مالکیت آن شخص است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود و طبق ماده‌ی ۳۵ ق.م تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. و در ماده ۳۱ ق.م که هیچ مالی را از تصرف صاحب آن نمی‌توان بیرون کرد مگر به حکم قانون.

پس هیچ کس حق ندارد مالی را که در تصرف و اختیار دیگری است به نحو عدوان و ستم تصاحب و تصرف نماید مگر اینکه به طور قانونی این کار را انجام دهد و نمی‌تواند به وسیله‌ی قدرت شخصی، آن را از تصرف متصرف خارج سازد در غیر اینصورت غاصب محسوب می‌شود و به عنوان متصرف عدوانی تحت پیگرد قرار می گیرد.

انواع و اقسام دعوای تصرف عدوانی

تصرف عدوانی در دو نوع قابل طرح و رسیدگی است:

  1. تصرف عدوانی کیفری

  2. تصرف عدوانی حقوقی

دعوای تصرف عدوانی حقوقی به چه معناست؟

در ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی به تصرف عدوانی اشاره شده است. تصرف عدوانی حقوقی به این معنا و مفهوم است که شخصی بدون رضایت شخص اول، اموال غیر منقول او را متصرف شده و بهره برداری می کند و شخص اول (شاکی) از قانون گذار درخواست می کند که اموال متصرفی او را به او بازگردانند تا بتواند از آن ها استفاده کند. اموال متصرفی در تصرف عدوانی حقوقی باید از نوع غیرمنقول باشد که شامل زمین، مسکن و املاک شخص را دربر می گیرد.

شرایط رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی حقوقی

●       سابقه تصرف خواهان:خواهان باید در مدتی معلوم از اموال خود استفاده نماید. او باید در مدت زمان معلوم و مشخص از اموال غیرمنقول خود استفاده کرده و برای جامعه و نزدیکان مدت سابقه استفاده او از اموال مشخص و معلوم باشد و در ضمن اموال غیرمنقول باید به شخص او تعلق داشته باشد و جامعه نیز تعلق و مدت زمان استفاده او را قبول داشته باشند.

●       عدم سبق تصرف خوانده: قاضی زمانی می تواند حکم رفع تصرف عدوانی را صادر کند که کسی بعد از تصرف خواهان، اموال غیرمنقول او را متصرف شده باشد و به همین دلیل است که قاضی ها بر این باور هستند که خوانده دعوی نباید از قبل اموال غیرمنقول خود را تصرف نماید بخاطر این که خود او متصرف قبلی خواهد بود و قاضی هرگز نمی تواند برای رفع تصرف متصرف سابق حکمی صادر کند. به همین دلیل یکی از شرایط رسیدگی به تصرف عدوانی این است که شخصی بدون اجازه و رضایت کس دیگر، اموال غیرمنقول او را متصرف شده و از آن بهره برداری کند.

●       عدوانی بودن تصرف خوانده: باید مشخص شود که متصرف با زور به تصرف درآمده است تا قاضی بدان رسیدگی نماید. البته در قانون مدنی به مفهوم عدوانی اشاره ای نشده ، ولی با این وجود ماده یک قانون مدنی عبارت عدوانا را لحاظ کرده و حتی تصرف بدون رضایت را یک تصرف عدوانی قلمداد می کند و ماده ۲ قانون مدنی، معنا و مفهوم عدوانا را به طور کامل توضیح داده است، البته در مواد ۱ و ۲ قانون مدنی به منقول یا غیرمنقول بودن اموال هیچ اشاره ای نشده است. حتی براساس ماده یک قانون مدنی، تصرف بدون رضایت مالک کلیه اموال منقول و غیرمنقول را شامل می شود و در هر حال تصرف بدون رضایت اولین شرط رسیدگی به دعاوی تصرف عدوانی است.

●       غیر منقول بودن اموال تصرفی: ماده ۱۵۸ ق.آ.د.م دعوی تصرف عدوانی را فقط اموال غیرمنقول مشخص و منحصر کرده است و دعاوی مربوط به اموال منقول سندیتی ندارد و مدعی حق می تواند مالکیت خود را در مورد اموال منقول در مراجع قضایی به اثبات برساند.

تصرف عدوانی کیفری

تصرف عدوانی کیفری عبارت است از اخراج مال غیر منقول بدون رضایت مالک یا اجازه از طرف مالک توسط دیگری با علم به موضوع و از روی عمد. جرم تصرف عدوانی از جمله جرایم علی اموال و مالکیت است که موضوع آن مال غیر منقول متعلق به دیگری است. قانونگذار در ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی جرم تصرف عدوانی را پیش بینی نموده و بیان می دارد در صورت اجتماع عناصر سه-گانه جرم مرتکب به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می شود.

تصرف عدوانی در ملک مشاع

مال مشاع مالی است که بیش از یک نفر در جزء جزء آن مال مالک باشند ، بدون اینکه سهم هر یک در آن مال خاص مجزا شده باشد.
این جرم در اموال مشاع نیز قابل تحقق است ، زیرا کل مال مشاع به یک نفر تعلق ندارد و تصرف در این مال حتی از طرف یکی از شرکاء بدون اجازه سایر مالکین تصرف در مال دیگری است.

از این رو شرط تعلق داشتن مال به دیگری وجود دارد . از طرف دیگر از لحاظ عنصر معنوی وقتی شریک مال مشاع با سوء نیت این اقدام را مرتکب می گردد، نظم عمومی جامعه را نیز مختل نموده و از آنجا که هدف حقوق کیفری حفظ حقوق و آزادی های فردی و نظم عمومی است می توان قائل شد که این اقدام شریک موجب ایراد ضرر به شریک دیگر و حقوق او شده است. به این ترتیب به نظر می رسد که بتوان قائل به تحقق این جرم در اموال مشاع نیز شد.

دعوای ممانعت از حق چیست

در ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی ، دعوای ممانعت از حق تعریف شده است . بر اساس این ماده ، ” دعوای ممانعت از حق عبارت است از تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد ” . بنابراین ، ممانعت از حق در واقع شرایطی است که دارنده یک حق نمی تواند از حقی که دارد استفاده کند . به عنوان مثال ، اگر شخصی اجازه ندهد که از ملک یا زمین مان استفاده نکنیم ، باید در قبال او دعوای ممانعت از حق مطرح کرد .

خواهان در دعوی ممانعت از حق باید اثبات نماید که موضوع دعوا قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی و یا قبل از ممانعت و یا مزاحمت در تصرف و مورد استفاده وی بوده و بدون رضایت او و یا به وسیله غیر قانونی از تصرف وی خارج شده است.

در دعوی ممانعت از حق، ارائه سند مالکیت، دلیل بر سابقه تصرف و استفاده از حق می باشد مگر آنکه طرف مقابل سابقه تصرف و استفاده از حق خود را به طریق دیگری ثابت نماید.

دادگاه در صورتی رأی به نفع خواهان صادر می نماید که به طور مقتضی احراز کند که خوانده، ملک را عدواناً تصرف و یا مزاحمت و ممانعت از حق استفاده خواهان گردیده است.

تعریف دعوای مزاحمت از حق

بر اساس ماده ۱۶۰۲ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب ، دعوای مزاحمت به دعوایی گفته می شود که بر اساس آن متصرف مال غیر منقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می کند که مزاحم متصرفات او است بدون اینکه مال را از تصرف او خارج کرده باشد.

زمانی مزاحمت شمول قانون مذکور می باشد که خواهان حقی را برای خود قائل شود و دیگری مانع استیفاء از آن حق شود.

نکته قابل ذکر این است که باید مزاحمت فعلیت داشته باشد بدین معنا که اگر مزاحمتی سابقاً وجود داشته و اکنون از بین رفته است و یا در شرف وقوع می باشد جزء مصادیق دعوای مزاحمت قرار نمی گیرد.

ارکان دعوای مزاحمت

●        سبق تصرف خواهان: تصرفات خواهان بر مال باید سابق بر تصرفات خوانده به عنوان مزاحم باشد. هیچ نیازی نیست که خواهان مالک ملک باشد، صرف تصرف سابق او بر ملک کفایت می کند.

●        خارج نشدن مال از ید خواهان: در دعوای مزاحمت،مال از تصرف خواهان خارج نمی شود. خواهان همچنان به عنوان متصرف مال شناخته می شود. در مزاحمت اخلال جزئی در تصرفات خواهان ایجاد می شود. یعنی با وود اینکه او همچنان متصرف ملک است، اما اعمال خوانده مزاحم بهره مندی او از مال است.

●        وقوع مزاحمت: مزاحمت خوانده در شرایطی رخ می دهد که مال همچنان در تصرف خواهان است. این مزاحمت حتما باید با انجام فعل باشد. در واقع مزاحمت با ترک فعل قابلیت تحقق ندارد. پس مزاحمت خوانده باید بروز و ظهور یابد و این خاصیت فعل است. به علاوه خوانده باید این در ایجاد مزاحمت عمد داشته باشد. قاضی دادگاه باید کیفیت و کمیت مزاحمت خوانده را بررسی می نماید.

مصادیق دعوای مزاحمت از حق

در صورتی که مزاحمت سابقاً وجود داشته باشد و نیز باقی مانده باشد ، عنوان مزاحمت قابل صدق می باشد . مثلاً ، شخصی ناودان ملک خود را به نحوی قرار دهد که آبریز آن در ملک مجاور دیگری باشد متصرف ملک مجاور علیه او می تواند عوای مزاحمت از حق اقامه نماید.

در این دعوا آنچه دادگاه مورد توجه قرار می دهد تنها تصرف بدون مزاحمت سابق خواهان و همچنین مزاحمت فعلی خوانده است و در صورتی که این دو امر احراز گردد و همچنین در صورتی که مزاحمت بدون رضایت خواهان باشد و فاقد وجاهت قانونی باشد ، حکم به رفع مزاحمت را صادر خواهد کرد.

تفاوت دعوای مزاحمت و ممانعت از حق

در  ممانعت از حق ، عمل فاعل به طور کلی مانع استفاده استفاده کننده از حق می شود . در حالی که در مزاحمت ، عمل فاعل اختلال جزئی در تصرف ایجاد می کند ؛ بدون اینکه بهره مندی متصرف را به طور کلی غیر ممکن نماید . به عنوان مثال ، در خصوص ممانعت از حق ، شخص متصرف با تصرف مال غیر منقول اجازه استفاده از آن را به طور کلی نمی دهد اما در مزاحمت بدون اینکه مال از تصرف شخص خارج شده باشد ، تصرفات متصرف مزاحم تصرفاتش است .

وکیل دعاوی ملکی

جهت اطلاع از حقوقی که درباره املاک و مستغلات برای مالک و مجاورین ایجاد می‌شود و نحوه اثبات تعرضات به حقوق مجاورین، مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری، پیشنهاد می‌شود. موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم  در زمینه ی امور مربوط به تصرف و رفع مزاحمت  از حق، به همراه تیم وکلای تخصصی اقدام به مشاوره و قبول دعاوی شما عزیزان می کند.

این مطلب را به اشتراک بگذارید:

Facebook
Twitter
Pinterest
LinkedIn

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب مرتبط

وکیل وصول دیه

وکیل وصول دیه

متن سربرگ خود را وارد کنید تعریف دیه دیه یا خون‌بها از قوانین اسلام بشمار می‌رود و مطابق تعاریف فقهی، مال یا پولی می‌باشد که به واسطه کشتن انسان یا

ادامه‌ی مطلب »