اعاده حیثیت به معنای آن است که بعد از اثبات اینکه جرمی صورت نگرفته است فردی که به موجب این اتهام آبروی خود را از دست رفته می‌بیند در این خصوص می‌تواند نسبت به فردی که افترا زده است شکایتی کیفری تحت عنوان اعاده حیثیت مطرح نماید.
درواقع زمانی که آبروی فردی با طرح شکایت و افترا دیگری خدشه‌دار می‌شود فرد قربانی می‌تواند با درخواست اعاده حیثیت از دیگری شکایت نماید.
اعاده حیثیت
به طور کلی اعاده حیثیت به این معنا می‌باشد که فردی از جانب شخص دیگری مورد اتهام در خصوص جرمی قرار بگیرد و نسبت ناروایی به او زده شود و بعد از طی روند قانونی مشخص گردد که در واقع مرتکب آن جرم نشده است.
انواع اعاده حیثیت
- اعاده حیثیت کیفری
اعاده حیثیت کیفری به این شکل است که فردی از جانب دیگری مورد اتهام یک جرم قرار می‌گیرد و به موجب آن مورد دادگاهی واقع می‌شود که در این صورت فرد می‌تواند بعد از اثبات بی‌گناهی خود درخواست اعاده حیثیت نماید که این اعاده حیثیّت به چند شکل افترا و توهین، نشر اکاذیب قابل مطرح می‌باشد.
- اعاده حیثیت حقوقی
اعاده حیثیت حقوقی به این صورت است که فردی در گذشته مرتکب جرمی گشته است و به جهت جرم ارتکابی و مجازات آن از یک حق اجتماعی محروم شده است و این عمل فرد سبب این گردیده است که حیثیت و آبرو او لکه‌دار گردد، حال در این جا فرد درخواست اعاده حیثیت می‌نماید تا اهلیت از دست رفته خود را در خصوص آن حقوق اجتماعی به دست آورد و این اعاده در تعریف نهایی به معنای برگشت مجدد اهلیت و حقوق می‌باشد.
شرایط تحقق جرم توهین و افترا
برای آن که شخصی بتواند نسبت به فردی شکایت اعاده حیثیت نماید باید شرایطی مطابق قانون وجود داشته باشد که در ادامه به آن اشاره می‌نماییم:
- نسبت دادن جرم به فرد دیگر و زدن اتهام ناروا.
- شخصی که به او اتهام زده است مشخص و معین باشد.
- عدم اثبات اتهام وارده از حیث قانونی.
- وارد نمودن اتهام به فرد از طریق سخنرانی، انتشار مطالبی در روزنامه و …
نحوه شکایت اعاده حیثیت در قانون
اگر تمامی شرایط مقرر در قانون در خصوص بحث افترا و زدن اتهام به فرد فراهم بود او می‌تواند نسبت به فردی که این عمل را مرتکب شده است شکایت کیفری مطرح نماید و در این مورد می‌تواند از وکیل کیفری کمک بگیرد به این صورت که:
- ابتدا با مراجعه به وکیل درخواست تنظیم یک شکواییه می‌نماید و بعد از آن که وکیل این شکواییه را با مضمون اعاده حیثیت همراه با دلایل و مستندات قانونی تنظیم نمود فرد باید به دفتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه نماید.
- بعد از مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی باید این شکواییه را در سامانه ثنا خود ثبت نماید و منتظر تعیین جلسه رسیدگی به شکایت خود بماند.
- بعد از تعیین جلسه رسیدگی پرونده به منظور انجام تحقیقات ابتدایی وارد دادسرا می‌شود و بعد از آن که بازپرس به موضوع رسیدگی نمود و مجرمیت فرد اثبات شد، در این خصوص قرار جلب دادرسی صادر و دادستان بعد از آگاهی از این امر کیفرخواست صادر کرده و پرونده را به دادگاه کیفری صالح ارسال می‌کند.
- در این مرحله دادگاه کیفری صالح به این پرونده رسیدگی نهایی می‌نماید و با اثبات مسئله افترا و این که اتهام وارده به فرد دروغین بوده است شکایت او با مضمون اعاده حیثیّت پذیرفته می‌شود و دادگاه حکم به مجازات متهم می‌دهد.
مجازات اعاده حیثیت در قانون
قانون مجازات اسلامی در چند ماده به بحث مجازات شخصی که افترا می‌زند صحبت کرده است که به آن‌ها اشاره می‌نماییم:
- ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی بیان کرده است که هرگاه فردی با استفاده از نوشته‌ای به صورت خطی و چاپی؛ مانند روزنامه و یا سخنرانی در مجمعی به فردی اتهامی وارد نماید و این اتهام اثبات نشود مطابق قانون فرد مجرم محسوب می‌شود و به جزای نقدی درجه شش محکوم خواهد شد.
- ماده 698 قانون مجازات اسلامی بیان کرده است هرگاه شخصی با نیت واردکردن ضرر به دیگری با تنظیم یک نامه، شکواییه و گزارش، دروغی را منتشر نماید و یا اعمالی را بر خلاف حقیقت به فردی حقیقی یا حقوقی نسبت دهد در این جا چه ضرر مادی و معنوی متوجه فرد بشود یا نشود او می‌تواند علاوه بر اعاده حیثیت در این خصوص فرد را محکوم به مجازات نماید که در این صورت فرد با مجازات حبس از یک ماه تا یک سال و یا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
- ماده 699 قانون مجازات اسلامی بیان داشته است که هر زمان فردی به صورت آگاهانه و عمدی و با نیت متهم نمودن فرد دیگری، وسیله‌ای را بدون اطلاع او در منزل شخصی و یا محل کار او قرار دهد که پیدا شدن آن موجب زدن اتهام در یک جرم به او می‌شود در این حالت بعد از این که قرار منع تعقیب و برائت برای او صادر شد شخص مرتکب به حبس از سه ماه تا یک سال و نیم و یا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
- اصل ۱۷۱ قانون اساسی بیان می‌دارد که زمانی که در اثر اشتباه یا تقصیر ارتکابی از سوی قاضی در صدور حکم ضرری به فردی وارد شود او ضامن جبران خسارت است و از فردی که به او ضرر وارد شده است اعاده حیثیت می‌گردد.
مهلت شکایت اعاده حیثیت در قانون
در خصوص بحث این که مهلت ارائه شکایت چقدر می‌باشد باید بیان داشت که ماده 106 قانون مجازات اسلامی در این خصوص بیان داشته است، در خصوص جرایم تعزیری که قابل گذشت از جانب شاکی می‌باشند هرگاه فردی که ضرر به او وارد شده است در مدت یک سال از تاریخ مطلع شدن از این که جرم نسبت به او صورت گرفته است اقدامی برای شکایت نکند، حق شکایت کیفری از او گرفته می‌شود.
البته در این خصوص نکته‌ای وجود دارد که باید آن را بیان کرد به این صورت که اگر فرد به دلایلی که خارج از اختیار اوست نتواند شکایت خود را مطرح نماید و یا این که تحت اختیار و سلطه متهم بوده باشد، در این خصوص مهلت گفته شده از زمانی آغاز می‌شود که رفع محدودیت صورت گرفته باشد که در این جا اگر فردی که جرم به ضرر او صورت گرفته است قبل از اتمام مهلت فوت نماید این حق به ورثه او منتقل خواهد شد و هرکدام از آن‌ها میتوانند اقدام به بیان شکایت نمایند.
به همین دلیل اگر فردی از جانب دیگری مورد اتهام واقع گردید و از این اتهام مبری شد باید در مدت معین نسبت به اعاده حیثیت شکایت خود را مطرح نماید.
موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم با سابقه درخشان در پرونده‌های حقوقی و دراختیار داشتن وکلای پایه یک دادگستری که هریک متخصص در زمینه‌های مختلف حقوقی هستند؛ همواره آماده خدمت رسانی به شما عزیزان می‌باشد.
سوالات متداول
در خصوص شکایت اعاده حیثیت مهلت معینی تعیین شده است؟
بله مطابق قانون این موضوع مشمول مرور زمان است و در مدت یک سال باید شکایت صورت بگیرد.
اعاده حیثیت باگذشت شاکی پیگیری نمی‌شود؟
بله چرا که جز جرایم قابل گذشت بوده و عدم طرح شکایت مانعی برای رسیدگی می‌باشد.
ورثه فردی که متضرر از جرم شده و قبل از اعاده حیثیت فوت کرده است تا چه مدتی میتوانند شکایت نمایند؟
هرکدام از ورثه میتوانند در مدت شش ماه از تاریخ فوت اعلام شکایت نمایند
2 پاسخ
در یک ساختمام یکی از همسایه ها تهمت های ناروایی زده و بین همه همسایه ها ابروی او را برده و گفته ایشان خراب است و از این موارد و ذهن همسایه ها را نسبت به ایشان بدبین کرده ایشان ازوقتی این کار را کرده که پولی بابت نقاشی ساختمان خواسته و فرزندم نداده حالا ما چطوری طرح شکایت کنیم ممنون
باسلام.اول تهیه استشهادیه از همسایگان و بعد اقدام حقوقی و طرح شکاست. در صورت کسب اطلاعات بیشتر یا مشاوره تخصصی با شماره 02154764 تماس حاصل نماید. با تشکر موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم