رشوه چیست؟
در قانون ایران رشوه یکی از مهم ترین و پر بحث ترین جرایم حوزه کیفری محسوب می‌گردد و به آن ارتشا گفته میشود، علت این امر آن است که در این نوع جرم هر دو طرف به نوعی مجرم می باشند و قانون گذار برای هر یک از این افراد چه رشوه دهنده چه رشوه گیرنده مجازات در نظر گرفته است.
قانون در ماده 3 تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری در خصوص بحث رشوه بیان داشته است که هر کدام از افراد دولتی اعم از حوزه قضایی و اداری و سازمان های دولتی که وابسته به دولت هستند اگر به صورت رسمی و یا غیر رسمی در خصوص انجام و عدم انجام کاری که مربوط به همان حوزه شغلی آن ها می‌باشد پول، مال یا سند پرداخت وجه یا تسلیم مالی را مستقیم و یا غیرمستقیم قبول نمایند در حکم مرتشی محسوب می شوند.
ارکان رشوه
در قانون ما ارتشا به دو دسته تقسیم میشود:
- جرم رشوه: عمل ارتشا در قانون ما در تعریفی ساده به معنای پذیرش وجه نقد و یا مال به جهت انجام یا عدم انجام یک امر می‌باشد.
- راشی و مرتشی: راشی به فردی گفته میشود که برای انجام یک کار و عدم انجام آن حال تحت عنوان دریافت یک امتیاز یا در نظر نگرفتن یک پرونده رشوه می‌پردازد؛ مرتشی به شخصی گفته میشود که رشوه را در قبال آن کار دریافت می‌نماید.
شرایط تحقق رشوه
ارتشا نیز مانند سایر جرایم برای آن که تحقق شود به شرایطی احتیاج دارد که بتوان به موجب آن فرد رشوه گیرنده (مرتشی) را مجرم تلقی نمود:
- رشوه گیرنده باید مبلغ، مال و یا سندی را که مرتبط با پرداخت وجه یا تسلیم مال می‌باشد را به طور مستقیم و یا غیرمستقیم قبول نماید.
- توافقات بین رشوه دهنده و گیرنده باید در خصوص انجام یا عدم انجام کاری باشد و در این خصوص تفاوتی ایجاد نمی‌کند فرد مذکور کارمند رشوه گیرنده باشد و یا مأمور دیگری در آن سازمان این امر را انجام دهد.
- رشوه دهنده باید از این که فرد مقابل کارمند دولت می‌باشد آگاهی داشته باشد در غیر این صورت ارتشا محقق نمی‌شود.
- چیزی که به مرتشی جهت رشوه داده میشود حتماً باید دارای مالیت باشد و اگر جنبه مالی برای آن وجود نداشته باشد دیگر جرم ارتشا محسوب نمی‌شود.
مجازات رشوه
در قانون ایران جرمانگاری شده است و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است که در ماده 3 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا به آن اشاره شده است:
- اگر قیمت مال یا مبلغ دریافتی بیش از 20 هزار ریال نباشد به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد و اگر منصب فرد در آن ارگان دولتی و یا سازمان وابسته به دولت مدیرکلی باشد به انفصال دائم محکوم خواهد شد.
- اگر قیمت مال یا مبلغ دریافتی تا 200 هزار ریال باشد از یک تا سه سال حبس و جزای نقدی معادل قیمت مال و نیز انفصال موقت شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد و اگر در منصب مدیرکل باشد به انفصال دائم محکوم خواهد شد.
- اگر قیمت مال یا مبلغ بیش از 200 هزار ریال تا 1 میلیون ریال باشد مجازات در نظر گرفته شده دو تا پنج سال حبس به همراه جزای نقدی معادل قیمت مال و انفصال دائمی از خدمات دولت تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌گردد و اگر در منصب مدیرکل باشد به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم میشود.
- اگر قیمت مال بیش از 1 میلیون ریال باشد مجازات در نظر گرفته شده پنج تا ده سال حبس و به انفصال دائم محکوم خواهد شد و در صورتی که در منصب پایین‌تر از مدیرکل باشد به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم میشود.
مجازات ارتشا نیروهای مسلح
نیروهای مسلح در صورتی که در این خصوص اقدام به دریافت نمایند مطابق قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مجازات خواهند شد در این خصوص ماده 118 این قانون عنوان کرده است که هرگاه یک فرد نظامی برای انجام یا عدم انجام کاری که از وظایف او یا همکاران او می‌باشد مبلغ و یا مالی را دریافت نماید، حتی اگر انجام یا عدم انجام این کار مخالف قانون نباشد باز هم در حکم مرتشی محسوب میشود و به شکل زیر برای او مجازات در نظر گرفته خواهد شد:
- اگر مال یا وجه تا 1 میلیون ریال باشد به حبس و جزای نقدی محکوم خواهد شد همچنین به میزان یک درجه و یا رتبه مقام او تنزل می‌یابد.
- اگر مال یا وجه بیش از 1 میلیون تا 10 میلیون ریال باشد به حبس و جزای نقدی معادل مبلغ دریافتی و تنزل مقام تا دو درجه محکوم میشود.
- اگر مال یا وجه بیش از 10 میلیون ریال باشد به حبس و جزای نقدی محکوم و در ادامه از منصب خود اخراج خواهد شد.
نحوه اثبات جرم رشوه
در خصوص بحث اثبات جرم ارتشا نیز مانند سایر جرایم باید ادله ای وجود داشته باشد که ضمن آن بتوان جرم رشوه یا همان ارتشا را به اثبات رساند، در این خصوص عمده ترین ادله جرم رشوه را می توان شهادت شهود اعلام نمود و از آن برای اثبات جرم ارتشا استفاده کرد؛ از جمله دیگر ادله های اثباتی در جرم رشوه می توان به اقرار متهم و علم قاضی اشاره نمود.
مرجع صالح به رسیدگی جرم رشوه
جرم رشوه از آن جایی که در زمره جرایم کیفری محسوب میشود، مرجع کیفری در خصوص این جرم صالح به رسیدگی می‌باشد به این معنا که این جرایم ابتدا در دادسرا کارکنان دولت مطرح شده و مورد رسیدگی و تحقیق واقع میشود و سپس پرونده برای رسیدگی نهایی و صدور حکم به دادگاه کیفری دو ارجاع داده میشود.
مزایای مشاوره ارتشا با مؤسسه حقوقی فرهنگ تفاهم
در خصوص بحث رشوه در ظاهر به نظر می‌رسد که وکلا نمی‌توانند اقدامات زیادی را انجام دهند و در این خصوص کمکی به افراد مرتکب جرم رشوه یا همان ارتشا نمایند؛ اما در واقع باید بیان نمود که فردی که به دلایلی مجبور به پرداخت رشوه می‌گردد، گاهی ممکن است از عمل خود پشیمان شده باشد و درصدد جبران عمل صورت گرفته قرار بگیرد و یا این که فردی که مرتکب جرم ارتشا شده است و از جرم بودن این عمل و مقدار مجازات آن آگاهی نداشته و حال می‌خواهد این امر را جبران نماید، در این خصوص می‌تواند مشاوره‌های لازم را از وکیل دریافت نماید.
از این رو به شما توصیه می‌نماییم تا اگر در خصوص جرم ارتشا به مشکل برخورد کرده‌اید به وکیل کیفری متخصص مراجعه تا بتوانید از مجازات جرم مربوطه مبری و یا تخفیف دریافت نمایید از این رو می‌توانید با موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم تماس بگیرید و راهنمایی های لازم را دریافت کنید.
سوالات متداول
مالی که رشوه گیرنده ضمن رشوه دریافت کرده است چه خواهد شد؟
این مال تحت عنوان مجازات به نفع دولت از او گرفته خواهد شد.
رشوه در خصوص کارکنان ارگانهای خصوصی نیز وجود دارد؟
خیر بحث رشوه صرفاً در خصوص کارکنان دولتی مطرح میشود و نسبت به آن جرمانگاری شده است.
در صورتی که رشوه دهنده همکاری نماید چه اتفاقی برای مالی که او پرداخت کرده است رخ خواهد داد؟
اگر رشوه دهنده قبل از کشف جرم همکاری نماید تا نصف مالی که به عنوان رشوه داده به او بازگردانده میشود و اگر امتیازی در این خصوص اخذ کرده صرفاً امتیاز او لغو خواهد شد.
اگر پزشک رشوه دریافت نماید چه مجازاتی خواهد داشت؟
مطابق ماده 539 قانون مجازات زمانی که پزشک در خصوص معافیت فرد از خدمت در ادارات یا سربازی گواهی صادر نماید به حبس محکوم خواهد شد و اگر در خصوص این موضوع مالی را دریافت کرده باشد علاوه بر ضبط مال به مجازات تعیین شده برای رشوه گیرنده محکوم میشود.
