شروط ضمن عقد

شروط ضمن عقد نکاح شوهر در برابر زن دارای حقوق و اختیاراتی است که زن فاقد آن است، از جمله طلاق دادن زن، ازدواج مجدد، تعیین محل سکونت و زندگی خانوادگی و … اگر چه این حقوق همراه با تکالیفی است که شوهر در برابر زن و خانواده خود دارد، اما ممکن است برخی مردان لاابالی و بی‌مسئولیت از این حقوق قانونی سوءاستفاده نمایند، لذا طبق مجوز قانون مدنی زنان نیز می‌توانند با استفاده از شروط ضمن العقد تا حدودی محرومیت‌های قانونی خود را جبران کنند و راه سوءاستفاده احتمالی شوهر را ببندند. این راه‌حل در ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی بیان شده است. طرفین عقد می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد نکاح  یا عقد لازم دیگر بنمایند مثل اینکه شرط شود هرگاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود، یا ترک انفاق نماید یا برعلیه حیات زن سوءقصد کند یا سوءرفتاری نماید که زندگی آنها با یکدیگر غیرقابل تحمل شود، زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه نهایی خود را مطلقه سازد. آنچه در ماده ذکر شده جنبه تمثیلی دارد و زوجین میتوانند( هر شرط دیگری نیز برای حق طلاق زن تعیین کنند. از جمله اعتیاد یا محکوم شدن به حبس بیش از مدت معین.) توضیح این نکته ضروری است که شرط مخالف مقتضای عقد شرطی است که با فلسفه عقد در تضاد است که البته در این مورد نظرات مختلفی وجود دارد. بعضی از فقها عقیده دارند فلسفه عقد ازدواج، تشکیل خانواده و تمتع جنسی زوجین از یکدیگر است ، در حالی که اجماع فقها بر این است که زن می تواند شرط عدم رابطه جنسی بگذارد و منع شرعی ندارد. شرط موافق مقتضای عقد شرطی است که با مقتضای عقد مخالف نبوده و در صورت توافق طرفین می‌توان آن را جایگزین قانون نمود. شروط ضمن عقد نکاح راه‌حلی است برای جبران مشکلاتی که ممکن است در آینده در زندگی مشترک خانوادگی بروز کند. آشنایی با این راه‌حل به زنان اجازه می‌دهد تا زمانی که قوانین اصلاح شود، از این شروط برای جبران کمبودهای حقوقی خود استفاده کنند و در صورت بروز اختلاف تا حدودی از حقوق خود دفاع کنند.

برخی از شروط قابل‌ذکر در عقدنامه

1_شرط تنصیف اموال

نصف شدن اموال شوهر یا شرط تنصیف دارایی در عقدنامه‌ها ذکر می‌گردد. اما هر یک از زن و شوهر می‌توانند با تغییر شرایط آن، این شرط را به نفع خود ساده‌تر نمایند

2_وکالت در طلاق

در عقدنامه‌های رایجِ فعلی، زن با برخی شرایط وکالت در طلاق را بر عهده دارد؛ اما می‌توان با ذکرِ مطلق حق وکالت در طلاق برای زن، حق طلاق را برای ایشان گسترده‌تر کرد

3_ذکر حق خروج از کشور

زن می‌تواند به‌عنوان یکی از شروط ضمن عقد، حق خروج از کشور و وکالت در انجام امور اداری و روال قانونی را از مرد دریافت نماید. در صورت ذکر این شرط در عقدنامه‌ها، اکیداً به خانم‌ها توصیه می‌شود که پس از ازدواج نیز یک وکالت بلاعزل از همسران خود برای خروج از کشور دریافت نمایند. چراکه ممکن است برخی از مراجع از پذیرش عقدنامه به‌عنوان وکالت در خروج از کشور خودداری نموده و اصرار به ارائه وکالت‌نامه‌ی رسمی داشته باشند.

4_ حق تعیین مسکن

بانوان در شروط ضمن عقد نکاح می‌توانند حق تعیین مسکن را بر عهده بگیرند. در این صورت این زن است که می‌تواند محل زندگی را تعیین نموده و مرد نمی‌تواند زن را مجبور به زندگی در محل دیگری نماید.

5_حق انتخاب شغل و ادامه تحصیل

گرچه ادامه‌ی تحصیل یکی از حقوق انسانی همه شهروندان در جامعه است، اما به دلیل بهانه‌گیری‌هایی که ممکن است بعضاً انجام شود و برای آسودگی خاطر، می‌توان این شرط را هم به عقدنامه افزود. در تعیین شغل نیز مرد می‌تواند رضایت بدون قید و شرط خود را با انتخاب شغل همسر خود اعلام کند و حق عدول از رضایت را نیز از خود سلب نماید

شروط ضمن عقد نکاح

شروط ضمن عقد نکاح و انواع و شرایط مربوط به آن از موضوعات مهم وپر چالش است که پرداختن به آن و روشن کردن بحث می تواند راهگشای بسیاری از اختلافات ایجاد شده بعد از ازدواج باشد. موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم نیز با در اختیار داشتن وکلای پایه دادگستری ،مشاورین حقوقی و کارشناسان با تجربه می تواند شمارا در طرح دعاوی پر چالشی از این قبیل یاری کند و این کارشناسان پاسخگوی سوالات ومعضلات حقوقی شما خواهند بود.

انواع شروط ضمن عقد نکاح

در نکاح مانند سایر قرار دادها ممکن است اراده به پاره ای تعهدات فرعی که خارج ازارکان و عناصر اصلی قرار داد است نیز تعلق گیرد. به این معنی که ممکن است درعقد نکاح شروطی ذکر شود و این شروط بعدها الزاماتی را برای طرفین عقد به وجود آورند. مثلا ممکن است در نکاح شرط شود که زن یا شوهر وصف خاصی داشته باشد یا یکی از زوجین وکالت داشته باشد که از جانب همسر کاری را انجام دهد . عقدی که شرطی ضمن آن شده است عقد مشروط یا مقرون به شرط می گویند. یعنی عقد اثار خود را به محض انعقاد به بار می اورد. ولی پاره ای از تعهدات تبعی وفرعی که جدا از ارکان وعناصر اصلی عقد در آن گنجانده شده است. شرط ضمن عقد نکاح را در به دو دسته کلی تقسیم می کنیم

• شرط صحیح
• شرط باطل

شروط باطل

شروط باطل بردو قسم است :

دسته اول شروطی که باطل است  ولی مبطل عقد نیست یعنی باعث باطل شدن عقد نمی شود  این شروط به سه دسته تقسیم می شود.

• شرطی که انجام آن غیر مقدور است. مثلا اگر طرفین عقد شرط کنند که یکی از متعاقدین بالمباشره کتابی در فیزیک تألیف و به طرف دیگر اهداء کند، درحالیکه مشروط علیه سوادي جز نوشتن و خواندن نداشته باشد. چنین شرطی در عین بطلان به صحّت عقد لطمه اي نمیزند. خواه طرفین یا یکی از آن ها به غیر مقدور بودن شرط عالم باشند یا جاهل.
• شرطی که نفع و فائده اي در آن نباشد. مثل اینکه ضمن عقد شرط شود که مشروط علیه بمدّت یک سال روزي یک دلو آب ازچاه بکشد، و دوباره آن را در همان چاه خالی کند. چنین شرطی که متضمّن نفع و فائده عقلائی نیست باطل، ولی موجب بطلان عقد نخواهد شد.
• شرطی که نامشروع باشد، اعم از حرمت شرعی یا ممنوعیّت قانونی.

مثل اینکه ضمن عقد شرط شود که مشروط علیه بمدّت شش ماه حق اقامه ی نماز نداشته باشد، یا مکلّف باشد بدون داشتن گواهینامه رانندگی براي مدّت معیّنی رانندگی اتومبیل مشروط له را شخصا بعهده بگیرد. چنین شرطی نیز باطل، لکن به صحّت عقد خللی وارد نمیسازد.

شروطی که باطل و مبطل عقد است

این گروه دودسته اند

• شرط خلاف مقتضای ذات عقد
• شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود. در مورد شرط دوم درباره ی  نکاح  مصداق پیدا نمیکند ودر مورد قراردادهای مالی است . وآنچه اینجا باید بررسی شود درباره ی نکاح شرط خلاف مقتضای عقد است که به توضیح آن میپردازیم  .

شرط خلاف مقتضای عقد

منظور از مقتضاي هر عقد نتیجه و اثر مستقیم آن است. نتیجه اي که طرفین به قصد حصول آن به انعقاد عقد مبادرت ورزیده اند. و اثري که طبق قوانین آمره بر آن عقد مترتّب است. منظور از شرط خلاف مقتضای عقد شرطی است که با ذات وطبیعت نکاح منافات دارد .چنین شرطی از نظر منافات داشتن با ذات عقد ،هم باطل وهم موجب بطلان عقد  است. در حقیقت با این شرط معلوم می شود که قصد جدی به ازدواج در میان نبوده است و از این رو ازدواج  نمی تواند درست باشد. مثلا شرط شود که زن وظایف زوجیت را انجام ندهد یا رابطه زوجیت بین زن ومرد برقرار نشود چنین شروطی خلاف مقتضای عقد است و باعث بطلان عقد است .

شروط صحیح

شرط صحیح به سه دسته تقسیم می شود :

• شرط صفت
• شرط نتیجه
• شرط فعل

شرط صفت

شرط صفت در نکاح عبارت است از  اینکه وجود صفت خاصی در یکی از زوجین یا در مهر شرط شده است. چنان که شرط شده باشد که زن باکره یا شوهر دارای مدرک لیسانس یا دکتری باشد .در صورت تخلف شرط کسی که شرط به نفع او شده می تواند نکاح را فسخ کند . اگر وجود صفت خاصی در مهر شرط شده باشد و بعد معلوم شود مهر فاقد آن صفت است مشروط له می تواند با استفاده از خیار تخلف شرط مهر را فسخ کند .

شرط نتیجه

شرط نتیجه در نکاح به این معنی است که نتیجه یکی از اعمال حقوقی باشد .و به صرف شرط کردن در عقد وبدون اینکه به سبب دیگری نیاز باشد حاصل میگردد. واز این رو آن را شرط نتیجه می گویند .مثل اینکه ضمن نکاح شرط شود که شوهر مالک مال معینی باشد که مال متعلق به زن است. در این صورت نیاز به ایجاب وقبول نیست وبه محض تحقق عقد شرط هم محقق می شود .

شرط فعل

شرط فعل آن است  که اقدام یا عدم اقدام به فعلی بر یکی ازطرفین  یا بر شخص خارجی  شرط شود. چنانچه در نکاح شرط کنند که اگر  شوهر زن دیگر اختیار کند یا زن خود را طلاق دهد مبلغی به اوبپردازد یا بر شوهر شرط شود که زن خودرا در محل معینی سکنا دهد یا خارج از شهر نبرد .

اگر در خصوص نکاح وشروط ضمن عقد آن برای شما سوالات یا معضلاتی پیش آمد می توانید با مشاورین و وکلای پایه یک دادگستری ما در موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم تماس بگیرید ودر این زمینه مشاوره وکمک لازم را دریافت نمایید.